Komentowana już przez nas sprawa, w której WSA we Wrocławiu dokonał przełomowego rozstrzygnięcia kwestii zawieszenia terminu biegu przedawnienia, w przypadkach instrumentalnego wszczęcia KKS doczekała się rozstrzygnięcia przez NSA.
Wprawdzie wyroki NSA z 30 lipca 2020 r. o sygn. (I FSK 128/20 oraz I FSK 42/20) oddalają skargi kasacyjne złożone przez organ jednak uzasadniają rozstrzygniecie odmiennie niż WSA we Wrocławiu.
Zarówno WSA we Wrocławiu i NSA nie mają wątpliwości, że sąd administracyjny może kontrolować, czy nie doszło do instrumentalnego wykorzystywania art. 70 § 6 pkt 1 o.p. jednak w ramach rozstrzygnięcia:
- WSA nie oparł się jedynie na aktach sprawy, ale w trakcie rozprawy próbował uzyskać od organu informacje dotyczące przebiegu postępowania KKS oraz dokonał oceny możliwej winy strony w sprawie KKS (wchodząc w tym zakresie w kompetencje sądu karnego), natomiast
- NSA wskazał, że sąd administracyjny uprawniony jest jedynie do weryfikacji uzasadnienia decyzji, która w przypadku stosowania zawieszenia przedawnienia z art. 70 § 6 pkt 1 o.p. powinna zawierać:
- dowody i chronologię czynności karno-procesowych wskazujących, że w danym przypadku wszczęcie postępowania karnoskarbowego nie miało jedynie „instrumentalnego” charakteru,
- uprawdopodobnienie, że wszczęcie postępowania in rem, dawało podstawy do jego przekształcenia w postępowanie ad personam w stosunku do podatnika, z uwzględnieniem przesłanki uprawdopodobnienia jego winy w popełnieniu czynu zabronionego.
NSA niejako przerzucił na organ ciężar dowodu zasadności wszczęcia postepowania KKS niestety podkreślił także, że:
- “Naczelny Sąd Administracyjny nie uznał, że sądy administracyjne są właściwe do weryfikowania przebiegu postępowania karnoskarbowego. Nie można zatem zaakceptować argumentów zawartych w uzasadnieniu Sądu pierwszej instancji, które wskazywały na rzekome nieprawidłowości związane z postępowaniem w sprawie o przestępstwo skarbowe.”
Powyższe może oznaczać, że jeżeli organy podatkowe „nauczą się” w odpowiedni sposób uzasadniać w wydanych decyzjach potrzebę wszczęcia postępowania KKS sądy administracyjne mogą nadal pozostać bezradne wobec faktycznego nadużywania tej instytucji. Zauważmy, że zaakceptowanie stanowiska NSA:
- odbiera sądom administracyjnym możliwość kwestionowania pozorowanych czynności w ramach postępowania KKS,
- niejako umożliwia bezkarne “markowanie” przez organy czynność w ramach postępowania KKS na potrzeby przedstawienia odpowiedniego uzasadnienia w decyzji.
Sądy administracyjne wobec przedstawienia w uzasadnieniu “zamarkowanych” czynności mogą nie być w stanie zakwestionować takich decyzji.
