Dotychczas podejście w kwestii sposobu obliczania wartości celnej było niejednolite, co wynikało z faktu, iż uprzednia wersja wytycznych Komisji Europejskiej (TAXUD B4/(2016)808781 rev. 2 z 28 kwietnia 2016 r.) zakładała zasadę sprzedaży lokalnej (tzw. domestic sale), zgodnie z którą sprzedaż pomiędzy podmiotami unijnymi nie może być podstawą dla ustalania wartości celnej klasyczną metodą wartości transakcyjnej.
Odejście od tej zasady zaproponowano już w 2018 roku, jednak proponowana zmiana nie została wprowadzona, co spowodowało, że państwa członkowskie zaczęły działać w oparciu o własne, lokalne praktyki celne (część państw – w tym Polska – wdrożyła propozycje zmian zakładającą odejście od sprzedaży lokalnej, natomiast reszta pozostała przy pierwotnym podejściu z 2016 r.).
Najnowsze wytyczne Komisji Europejskiej (TAXUD/2623395rev2/2020 z 17 września 2020 r.) mają na celu zlikwidowanie problemu różnej interpretacji przepisów na poziomie unijnym, w szczególności art. 128 Rozporządzenia Wykonawczego 2015/2447 do Unijnego Kodeksu Celnego.
Przedstawiamy najważniejsze z perspektywy importerów zmiany wynikające z nowych wytycznych KE.
Sprzedaż stanowiącą podstawę do określenia wartości celnej metodą wartości transakcyjnej
Tylko jedna transakcja może stanowić podstawę do określenia wartości celnej. Zgodnie ze stanowiskiem KE transakcją właściwą dla określenia wartości celnej metodą wartości transakcyjnej, jest ta, która ma miejsce bezpośrednio przed wprowadzeniem towarów na obszar celny Unii. Generuje to problem w przypadku łańcuchów, w których uczestniczy wiele podmiotów, ponieważ w takiej sytuacji transakcją właściwą może być transakcja, która nie została dokonana przez importera.
Przykład
Cztery podmioty (A-B-C-D) biorą udział w transakcji łańcuchowej, gdzie towar jest wysyłany bezpośrednio od pierwszego sprzedawcy do ostatniego nabywcy. Sprzedaż C-D ma miejsce po wprowadzeniu towarów na obszar celny Unii. KE wskazuje, że w takiej sytuacji importer powinien zastosować wartość celną w oparciu o wartość wynikającą z transakcji B-C, gdyż jest to ostatnia transakcja mająca miejsce przed przekroczeniem granicy UE. Bez znaczenia pozostaje czy transakcja ta stanowi sprzedaż lokalną. Zatem:
- jeśli importerem jest podmiot C – stosuje on metodę wartości transakcyjnej na podstawie własnej transakcji zakupu,
- jeśli importerem jest podmiot D – stosuje on metodę wartości transakcyjnej, tylko w przypadku, gdy ma dostęp do faktury dokumentującej transakcję właściwą, tj. B-C.
Faktura jako podstawowy dokument dla obliczenia wartości celnej metodą wartości transakcyjnej
KE podkreśla fundamentalne znaczenie faktury handlowej dla potwierdzenia dokonania transakcji. Oznacza to, że wszelkie dokumenty, które nie potwierdzają, że doszło do zawarcia odpowiedniej transakcji (np. faktura pro-forma) mogą okazać się niewystarczające dla możliwości zastosowania metody wartości transakcyjnej z perspektywy organów celnych ściśle stosujących się do najnowszych wytycznych KE.
Podsumowując, kluczem do możliwości zastosowania metody wartości transakcyjnej w celu obliczenia wartości celnej jest:
- wskazanie transakcji właściwej, czyli transakcji sprzedaży dokonanej w celu wywozu towaru na obszar celny Unii, a także
- dostęp do faktury handlowej dokumentującej tę transakcję właściwą przez importera.
Jeżeli któryś z powyższych warunków nie jest spełniony, importer nie ma możliwości ustalenia wartości celnej metodą wartości transakcyjnej. Ze względu na to, że uzyskanie dostępu do faktury innego uczestnika transakcji może być niewykonalne, wiele podmiotów będzie zobowiązanych do obliczania wartości celnej na podstawie jednej z metod alternatywnych, które w dotychczasowej praktyce stosowano rzadko. Importerzy mogą więc zostać narażeni na skomplikowane rozliczanie transakcji, co z kolei powoduje większe prawdopodobieństwo nieprawidłowego przyjęcia wartości celnej.
