Opodatkowanie zysków spółek kapitałowych w przypadku ich przekształcenia w spółki osobowe od dawna budzi liczne wątpliwości podatników ze względu na nieprecyzyjne brzmienie przepisów ustaw podatkowych. Obecnie na tle praktyki organów podatkowych i orzecznictwa rozbieżności pojawiają się przy interpretacji art. 24 ust. 5 pkt 8 ustawy o PIT (i identycznego art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT), określającego rodzaje przychodów z udziału w zyskach osób prawnych. Zgodnie z nim, w przypadku przekształcenia w spółkę osobową dochodem z udziału w zyskach osób prawnych jest również „wartość niepodzielonych zysków”.
W przypadku wspólników będących osobami prawnymi wzmiankowany przepis ustawy o CIT jest mniej problematyczny ze względu na możliwość skorzystania ze zwolnienia dywidend z podatku. Z inną sytuacją mamy do czynienia w przypadku wspólników będących osobami fizycznymi. Tymczasem lakoniczne sformułowanie przepisu okazuje się przedmiotem nader odmiennych interpretacji.
Organy podatkowe konsekwentnie stoją bowiem na stanowisku, że wolnymi od podatku zyskami innymi niż niepodzielone są tylko zyski podzielone pomiędzy wspólników mocą ich uchwały. Z kolei sądy administracyjne, trzymając się literalnego brzmienia przepisu, wskazują, że zyskiem podzielonym jest każdy zysk, co do którego została podjęta decyzja o zagospodarowaniu przez wspólników.
Przykładowo w wyroku WSA we Wrocławiu z 18 maja 2012 r. (sygn. akt I SA/Wr 204/12) sąd uznał, że pojęcie „wartości niepodzielonych zysków” odnosi się do zysku, który był przeznaczony do podziału przez wspólników, a nie został przez nich podzielony w jakikolwiek sposób. Przepisy Kodeksu spółek handlowych przewidują bowiem różne możliwości podziału zysku – pomiędzy wspólników lub też w inny sposób określony w umowie spółki, np. na zasilenie funkcjonujących w spółce funduszy. Zysk przeznaczony do podziału może być podzielony mocą uchwały wspólników spółki, co nie implikuje konieczności jego wypłaty wspólnikom.
Sąd zauważył, że przytoczony przepis nie precyzuje, o jaki konkretnie podział zysku chodzi. W konsekwencji, podział zysku może nastąpić w dowolny sposób, uchwałą właściwego organu stanowiącego spółki co do przeznaczenia zysku. W związku z tym, nie można rozszerzać pojęcia „niepodzielonych zysków” na każdy zysk, który nie został wypłacony wspólnikom. Zdaniem składu orzekającego w sprawie, stanowisko takie godziłoby w zasady wykładni językowej oraz konstytucyjne zasady opodatkowania.
Inne orzeczenia sądów dostarczają bardziej praktycznych wskazówek pod kątem uniknięcia opodatkowania zysków pozostawionych w spółkach. Przykładowo, WSA w Poznaniu w wyroku z 25 stycznia br. (sygn. akt I SA/Po 824/11) przychylił się do poglądu, że za prawidłowo rozdysponowany, a tym samym wyłączający opodatkowanie, uznać można zysk przeznaczony uchwałą wspólników na kapitał rezerwowy i zapasowy przekształconej spółki osobowej. Sytuacji nie zmienia nawet przekazanie podzielonych, a niewypłaconych zysków na kapitał podstawowy spółki przekształconej, gdyż nie dochodzi w związku z tym do uzyskania przychodu dla wspólnika (potwierdza to wyrok NSA z 14 stycznia 2011 r., sygn. akt II FSK 1558/09).
Podsumowując, w świetle aktualnej linii orzeczniczej nie powstanie dochód z udziału w zyskach osób prawnych w razie przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową, jeżeli:
- zyski spółki zostały przeznaczone do podziału przez wspólników;
- organ stanowiący spółki podjął decyzję o zagospodarowaniu zysku w sposób inny niż wypłata na rzecz wspólników.
