Zagadnienie wyceny pożyczek wewnątrzgrupowych wciąż stwarza podatnikom liczne problemy. W niniejszym alercie wskazujemy, na co zwrócić szczególną uwagę w procesie wyceny transakcji pożyczek:
1. Ustalenie ratingu kredytowego pożyczkobiorcy
Istotnym czynnikiem wpływającym na wysokość oprocentowania pożyczki jest ocena ryzyka kredytowego pożyczkobiorcy – ryzyko pożyczkobiorcy ustala się poprzez obliczenie „ratingu kredytowego”.
Generalnie w praktyce rynkowej, w sytuacji, gdy rating kredytowy pożyczkobiorcy jest niższy (ryzyko braku spłaty jest wyższe), poziom oprocentowania pożyczki powinien być wyższy (potwierdzają to Wytyczne OECD w pkt. 10.64 „Ogólnie rzecz biorąc, niższy rating kredytowy będzie wskazywał na większe ryzyko niewypłacalności i oczekuje się, że spowoduje wyższą stopę zwrotu dla pożyczkodawców”). W związku z tym w sytuacji gdy:
- w procesie wyceny pożyczki nie jest uwzględniane ryzyko pożyczkobiorcy (nie jest określany jego rating);
- posiadane dane porównawcze (np. poziom oprocentowania zewnętrznego dla zupełnie innego pożyczkobiorcy) z dużym prawdopodobieństwem będą nieporównywalne (ryzyko kwestionowania przez organy podatkowe prawidłowości sporządzenia analizy porównawczej i w efekcie poziomu oprocentowania pożyczki).
2. Kryteria pomijane w procesie wyceny oprocentowania pożyczki:
Oprócz określenia ratingu pożyczkobiorcy, w procesie wyceny oprocentowania pożyczek wewnątrzgrupowych pomijane są również inne kryteria, mające wpływ na poziom ich oprocentowania, m.in.:
- Kraj/region podmiotów zawierających transakcję pożyczki;
- Data (rok) udzielenia pożyczki;
- Okres kredytowania;
- Waluta pożyczki;
- Udzielone zabezpieczenia pożyczki (np. poręczenie innego podmiotu).
W związku z tym w procesie wyceny oprocentowania pożyczek niezbędnym jest również przyjęcie powyższych kryteriów, celem zapewnienia maksymalnej porównywalności transakcji.
3. Oprocentowanie „narzucane” przez grupę
W praktyce dostrzegamy sytuacje, w których podmiot centralny w grupie „narzuca” poziom oprocentowania dla wewnątrzgrupowych pożyczek, bardzo często bazujący na nieaktualnej analizie porównawczej (często sprzed kilku lat wstecz) lub – co gorsza – niepoparty żadnymi analizami ekonomicznymi.
W okresie znacznego wzrostu stóp procentowych powyższe będzie miało w szczególności zastosowanie dla oprocentowania stałego – poziom tego oprocentowania oszacowany np. dla 2019 r. z dużym prawdopodobieństwem nie będzie już „rynkowy” dla pożyczek zawieranych
w 2023 r.
4. Pożyczki nieoprocentowane
W sytuacji otrzymania przez polskiego podatnika nieoprocentowanej pożyczki od podmiotu powiązanego – dla celów możliwości złożenia oświadczenia o rynkowości transakcji – niezbędne jest wykazanie przychodu z tytułu otrzymania nieodpłatnego świadczenia. Niemniej poziom tego przychodu (de facto poziom odsetek, jaki powinien zostać zapłacony przez pożyczkobiorcę) powinien być ustalony zgodnie z zasadą ceny rynkowej (wynika to z art. 11t ust. 2b ustawy o CIT).
W związku z tym dla celów ustalenia wartości tego przychodu niezbędne jest sporządzenie analizy porównawczej, uwzględniającej m.in. profil ryzyka pożyczkobiorcy („rating”) oraz inne istotne kryteria porównywalności.
Biorąc pod uwagę ewentualne ryzyka związane z zakwestionowaniem rynkowości zastosowanego oprocentowania pożyczek (w głównej mierze KKS po stronie członka zarządu oświadczającego o rynkowości transakcji), warto już na etapie projektowania transakcji zadbać, aby oprocentowanie wynikało z prawidłowo sporządzonej analizy porównawczej („benchmarkingu”).
