Wyrok WSA w Łodzi, wydany w dniu 10 maja 2011 r., sygn. akt I SA/Łd 351/11 zawiera rozstrzygnięcie wokół kontrowersyjnego zagadnienia opodatkowania VAT zbycia wierzytelności. O tym, iż zagadnienie budzi wątpliwości świadczy chociażby okoliczność, iż obecnie oczekiwany jest wyrok Trybunału Sprawiedliwości (w związku z wnioskiem z dnia 17 września 2010 r., wniesionym w trybie prejudycjalnym), który może udzielić istotnych wskazówek interpretacyjnych w przedmiotowym zakresie. Na gruncie krajowym zaś omawiane tutaj zagadnienie zostało skierowane do rozpoznania Składowi Siedmiu Sędziów, sygn. I FSK 375/09, (przy czym, obecnie z uwagi na oczekiwany wyrok ETS postępowanie jest zawieszone).
Zasady opodatkowania usług pośrednictwa finansowego często nastręczały podatnikom trudności w zakresie zakwalifikowania danej usługi jako zwolnionej lub opodatkowanej. Prezentowany wyrok udziela odpowiedzi na pytanie, czy cesja wierzytelności dokonana w ramach prowadzonej przez cesjonariusza działalności gospodarczej jest opodatkowana VAT czy też jest od tego podatku zwolniona. Pytanie dotyczy wierzytelności zasądzonej nakazem zapłaty, która została nabyta przez przedsiębiorcę – podatnika VAT za cenę wyższą od jej wartości nominalnej w celu jej późniejszego wyegzekwowania.
Organ podatkowy w interpretacji indywidualnej orzekł, iż zakup wierzytelności w celu ich windykacji czy to we własnym zakresie, czy też w celu dalszej odsprzedaży stanowi usługę pośrednictwa finansowego, która podlega opodatkowaniu VAT, stanowiąc de facto usługę ściągania długów. Za kwotę wynagrodzenia w przedmiotowej sprawie organ podatkowy uznał różnicę pomiędzy ceną sprzedaży, czyli wartością nominalną nabywanej wierzytelności, która będzie podlegała egzekwowaniu, a ceną nabycia, czyli kwotą, która została zapłacona za tę wierzytelność.
Uchylając interpretację indywidualną, WSA przyjął za podstawę swego rozstrzygnięcia brak istotnego elementu, jakim jest wynagrodzenie (prowizja). WSA stwierdził, że usługa ściągania długów związana jest nie tylko z przelewem wierzytelności, ale i z równoczesnym wynagrodzeniem (prowizją) za tę usługę. W omawianym wypadku zaś nabycie wierzytelności nastąpiło po cenie wyższej od jej wartości nominalnej. Konkludując, przelew wierzytelności za cenę równą lub wyższą od nominalnej wartości wierzytelności, co do zasady, nie może być kwalifikowany jako usługa ściągania długów, a tym samym podlegać opodatkowaniu VAT.
Na koniec należy podkreślić, że prezentowany wyrok zapadł na gruncie nieobowiązującego już stanu prawnego. Niemniej jednak w pełni znajdzie on zastosowanie również w obecnym stanie prawnym, który nie usuwa wątpliwości interpretacyjnych w tym zakresie.
Od 1 stycznia 2011 r. ustawodawca nie odwołuje się już do klasyfikacji PKWiU w zakresie zwolnień z VAT usług pośrednictwa finansowego, lecz posługuje się kryteriami przedmiotowymi, jak czyniła to poprzednio obowiązująca VI Dyrektywa VAT i jak czyni to obecnie obowiązująca Dyrektywa 112. Zatem obecnie konstrukcja krajowych przepisów VAT w zakresie zwolnień dotyczących usług pośrednictwa finansowego odpowiada konstrukcji przyjętej przez prawo wspólnotowe. Należy, więc posługiwać się literalnym brzmieniem przepisu ustawy o VAT a nie klasyfikacją statystyczną, która w tym przypadku nie ma już żadnego znaczenia. W praktyce jednak będzie wiązać się to niejednokrotnie z poważnymi trudnościami interpretacyjnymi i wiele zależeć będzie od rodzaju umowy, sposobu jej sformułowania, jak również – zgodnego z umową – fakturowania.
