NSA w wyroku z 12 stycznia 2022 o sygn. II FSK 972/19 stwierdził, że płatnik nieprawidłowo pobierał zaliczki na PIT, stosując 50% koszty uzyskania przychodów dla „pracowników twórców”.
Według NSA dyrektor finansowy, kierownik działu IT, dyrektor handlowy, dyrektor serwisu, manager działu IS oraz kierownik ds. personalnych nie tworzyli utworów (w rozumieniu ustawy o prawach autorskich), bo wytwór ich pracy nie miały „indywidualnego charakteru”.
Sąd wskazał, że w doktrynie istnieją dwie koncepcje określania „indywidualnego charakteru”:
- koncepcja „statystycznej jednorazowości” (dzieło ma charakter indywidualny, jeżeli nie powstał żaden podobny utwór w przeszłości i jest prawie niemożliwe, żeby powstało podobne dzieło w przyszłości) oraz
- koncepcja „drobnych monet” (dzieło spełnia przesłankę indywidualnego charakteru, jeśli w jakimkolwiek stopniu wyróżnia się z zasobu).
NSA opowiedział się za bardziej rygorystyczną koncepcją „statystycznej jednorazowości”
i wskazał, że:
- (…) rezultaty pracy pracowników mogą zostać uznane za utwory w rozumieniu art. 1 u.p.a.p.p., jeżeli dotyczą rozwiązań „zaskakujących”, „nieoczekiwanych” czy „niespotykanych” w ramach powierzonych obowiązków pracowniczych (…),
- (…) Sporządzanie zaś dokumentów dotyczących funkcjonowania firmy, zatrudnienia oraz zawieranych umów jest codziennością w większości podmiotów gospodarczych. Niczym nadzwyczajnym i wymagającym inwencji twórczej nie jest również sporządzenie sprawozdania finansowego czy prezentacji dotyczącej bieżącego działania firmy. Umiejętności w tym zakresie posiada wielu pracowników, a już na pewno umiejętności takie mają osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych.
Utrwalenie się prezentowanego podejścia w orzecznictwie sądów może okazać się znacznym problemem w podmiotach stosujących 50% koszty uzyskania przychodów.
Indywidualny charakter następujących „dzieł” może być zakwestionowany na gruncie koncepcji „statystycznej jednorazowości”: rozkład kolejowy, informator o porcie, instrukcja obsługiwania maszyny, instrukcja bhp, specyfikacja istotnych warunków zamówienia, projekt umowy, projekt oferty (zwłaszcza, gdy jest składana z „powtarzalnych części”).
