W dniu 15 września 2011 r. został wydany, tym razem przez Naczelny Sąd Administracyjny, kolejny już wyrok potwierdzający prawidłowość jednorazowego zaliczenia do kosztów podatkowych opłaty wstępnej przy umowie leasingu (sygn. akt II FSK 451/10). NSA uchylił tym orzeczeniem wyrok WSA, który podtrzymywał stanowisko wyrażone przez organ podatkowy, że opłata wstępna związana z umową leasingu powinna być zaliczona do kosztów w sposób proporcjonalny w całym okresie trwania umowy.
Bezsporne w sprawie jest uznanie wstępnej opłaty leasingowej za koszt inny niż koszt związany bezpośrednio z przychodami, do którego zastosowanie ma art. 15 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Problematyczną kwestią jest zaś sposób zaliczenia opłaty wstępnej i innych opłat administracyjnych związanych z umową leasingu do kosztów. NSA powołał się w tym zakresie na argumentację zawartą w poprzednich wyrokach tego sądu: z 19 marca 2010 r. (II FSK 1731/08), z 23 marca 2010 r. (II FSK 1733/08), z 19 stycznia 2011 r. (II FSK 1546/09) czy z 17 maja 2011 r. (II FSK 59/10).
Uznając, że wydatki na opłaty wstępne i administracyjne związane z zawarciem umów leasingu winny być zaliczone do kosztów jednorazowo, w dacie ich poniesienia, NSA zwrócił uwagę na następujące kwestie:
- Opłaty wstępne, ponoszone jednorazowo przez korzystającego, stanowią wynagrodzenie dla finansującego za czynności przygotowawcze do wydania przedmiotu leasingu, czyli jeszcze nie z tytułu samej umowy.
- Opłaty wstępne do umów leasingu mają charakter samoistny. Nie sposób ich uznać za „pierwszą ratę leasingową warunkującą wykonanie umowy”, przez co nieuzasadnione jest przyjęcie, że opłaty te można odnieść do całego okresu, na jaki umowa została zawarta (okresu wykonywania umowy). Opłata wstępna jest warunkiem koniecznym realizacji umowy leasingu (warunkiem spełnienia celu, dla którego umowa została zawarta). Wobec tego opłaty wstępnej nie można przypisać ani do całego okresu obowiązywania umowy, ani do poszczególnych rat leasingowych.
- W związku z powyższym nie jest dopuszczalne uznanie, że wydatki z tytułu opłat wstępnych dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, co byłoby podstawą dla zaliczenia ich do kosztów w sposób proporcjonalny do długości okresu umowy. Uwzględnienie ich w kosztach ma więc nastąpić jednorazowo, w dacie poniesienia.
- Jedynie techniczne znaczenie ma ewentualne połączenie opłat wstępnych z pierwszą ratą.
Uzupełniająco można przytoczyć argumenty podniesione w innych orzeczeniach sądów administracyjnych, co do możliwości proporcjonalnego ujęcia w kosztach wydatków związanych z ratami leasingowymi:
- Jeżeli z charakteru opłaty lub z treści umowy wynika, że dotyczy całej umowy i pobierana jest na poczet usługi wykonywanej przez cały okres jej trwania, tj. w ramach wynagrodzenia dla finansującego, wówczas stanowi ona koszt pośredni proporcjonalnie do długości okresu, do którego się odnosi, a więc czasu trwania umowy.
- Składniki pierwszej raty z tytułu zawartej umowy leasingu, takie jak prowizja, opłata przygotowawcza, opłata za rozpatrzenie wniosku i analizę wniosku leasingowego stanowią wynagrodzenie dla finansującego i obejmują cały okres umowy, są więc zaliczane proporcjonalnie do kosztów.
- Wyłączenie możliwości jednorazowego zaliczenia do kosztów, w momencie poniesienia, opłaty wstępnej może nastąpić, jeżeli w umowie leasingu określono, że jest ona opłatą na poczet usługi wykonywanej w czasie trwania umowy.
W świetle uznanych przez orzecznictwo przesłanek dla uznania opłaty wstępnej jako koszt jednorazowy, w dacie jej poniesienia, topnieje opór organów podatkowych. Przykładem nowej tendencji może być Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 13 września 2011 r. (sygn. ILPB4/423-199/11-2/ŁM), w której za prawidłowe uznano stanowisko podatnika oparte o szereg wyroków sądów administracyjnych.
Praktyka organów podatkowych w tym zakresie wymaga dalszego monitorowania, jednakże można spodziewać się co raz większej ilości przychylnych podatnikom interpretacji. Wpłynie to z pewnością na zmniejszenie ryzyka podatkowego związanego z umowami leasingu.