Zgodnie z przepisami ustawy o CIT przychody nierezydentów m.in. z tytułu odsetek podlegać mogą opodatkowaniu w Polsce (tzw. podatek u źródła), przy czym
- podstawowa stawka podatku w takim przypadku wynosi 20%, a jeżeli nie jest możliwe zastosowanie zwolnienia wynikającego z ustawy o CIT (dotyczy tylko określonych przypadków)
- możliwe jest zastosowanie odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (dalej: UPO), która może przewidywać niższą stawkę podatku lub wyłączenie z opodatkowania.
Istotne znaczenie będzie miała zatem kwestia, jaka UPO w danym przypadku znajdzie zastosowanie. Wskazana kwestia może być problematyczna do ustalenia w przypadku umowy cash poolingu, w której zawsze występują trzy kategorie podmiotów: Pool Leader (pobiera i rozdziela środki uczestników), podmiot/podmioty finansujące oraz podmiot/podmioty otrzymujące środki pieniężne.
Pojawia się w tym miejscu pytanie, czy w przypadku przychodu z odsetek pobranych przez Pool Leadera, należy zastosować UPO z krajem, w którym Pool Leader posiada swoją siedzibę czy też właściwa będzie raczej UPO z krajem siedziby podmiotu finansującego.
Organy podatkowe we wskazanym zakresie konsekwentnie stoją na stanowisku, że zastosowanie znajdzie UPO z krajem, w którym siedzibę ma „rzeczywisty właściciel odsetek”. Zdaniem organów podatkowych, Pool Leader jest jedynie pośrednikiem zarządzającym funduszami swoich członków, tym samym jako podmiot pośredniczący nie jest uprawniony do wypłacanych odsetek. Wskazane stanowisko zostało zaprezentowane przez Ministra Finansów m.in. w interpretacji indywidualnej z dnia 20 czerwca 2013 r. sygn. akt IPPB5/423-199/13-6/JC.
Przyjęcie wyżej przedstawionego stanowiska organów, w sytuacji gdy umowy cashpoolingowe są zawierane przez kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt podmiotów może w praktyce uniemożliwić zastosowanie obniżonej stawki podatku określonej we właściwej UPO, bowiem podmiot otrzymujący środki często nie jest w stanie ustalić do kogo, jak i w jakiej części zostaną ostatecznie przekazane odsetki przez Pool Leadera. W konsekwencji może wystąpić sytuacja, w której wypłacane odsetki będą opodatkowane w Polsce podatkiem u źródła według stawki 20%.
Należy wskazać, że sądy w analizowanym zakresie z reguły zgadzają się z kierunkiem interpretacyjnym prezentowanym przez organy (np. wyrok WSA z dnia 24 września 2012 r., sygn. akt I SA/Gl 181/12). Niemniej jednak w niektórych wyrokach wskazuje się na rozwiązanie, w którym jeżeli dana UPO nie zwiera tzw. klauzuli beneficial owner (rzeczywistego odbiorcy) to dla ustalenia podatku u źródła zastosowanie znajdzie UPO właściwe dla kraju siedziby lidera cash poola (np. wyrok WSA z dnia 22 kwietnia 2010 r., sygn. akt I SA/Ke 176/10).
Należy podkreślić, że ryzyko zasygnalizowane wyżej (opodatkowanie wg stawki 20%) uczestnicy cash poolingu mogą wykluczyć poprzez właściwe przygotowanie struktury przepływu kapitału (włączając przygotowanie odpowiednich zapisów umowy), która nie będzie pozostawiała wątpliwości, który uczestnik porozumienia w danej sytuacji będzie rzeczywistym odbiorcą wypłacanych odsetek.
