Stan faktyczny
Wyrok NSA odnosił się do sytuacji, w której pracodawca dla zapewnienia funkcjonowania firmy musiał zorganizować, na własny koszt, transport dla pracowników, do i z pracy. Pracodawca rozlicza się z firmą transportową w sposób ryczałtowy, a z uwagi na dużą liczbę oraz rotacje pracowników, pracodawca nie prowadzi ewidencji, z której wynikałoby, którzy pracownicy faktycznie skorzystali z przewozów w poszczególnych dniach.
Zdaniem podatnika sposób zorganizowania transportu uniemożliwia w sposób jednoznaczny i obiektywny ustalenie wysokości świadczenia w postaci skorzystania z przewozu przypadającego na konkretnego pracownika, a tym samym nie jest możliwe przypisanie danej osobie rzeczywistego przychodu, podlegającego opodatkowaniu PIT.
Stanowisko organu podatkowego
Minister Finansów nie przychylił się do stanowiska Skarżącej i powielając dotychczasową praktykę organów podatkowych, stwierdził, że dla konieczności opodatkowania PIT nieodpłatnego świadczenia na rzecz pracowników w postaci zapewnienia im bezpłatnego transportu do pracy, wystarczy już samo pozostawienie przedmiotowego świadczenia do dyspozycji pracownika.
Z powyższym stanowiskiem nie zgodził się zarówno WSA we Wrocławiu jak i NSA w komentowanym orzeczeniu.
Dotychczasowa linia orzecznicza
Podatkowe skutki finansowania przez pracodawcę świadczeń na rzecz pracowników w postaci np. pokrycia kosztów imprezy integracyjnej, pakietów medycznych czy dojazdów do pracy od lat wzbudzają liczne wątpliwości organów podatkowych i sądów administracyjnych.
Z jednej strony, ostatnio wydawane wyroki sądowe skłaniały się w stronę konieczności opodatkowania nieodpłatnych świadczeń pracowniczych podatkiem PIT, podkreślając, iż przeszkody nie stanowi nawet, wskazywana przez podatników, niemożność przyporządkowania otrzymania świadczenia do konkretnego pracownika.
Przykładowo, takie stanowisko zajął NSA w wyroku z dnia 2 grudnia 2011 r. (sygn. akt II FSK 1017/10), dotyczącym imprez integracyjnych. Sąd uznał, iż ryczałtowa forma rozliczenia kosztów, powodująca, iż cena uiszczana przez pracodawcę nie jest uzależniona ani od ilości pracowników biorących udział w imprezie firmowej, ani od usług, z jakich poszczególni pracownicy skorzystali, nie stoi na przeszkodzie dla ustalenia przychodu dla każdego z pracowników. Tym samym, Sąd stwierdził, iż przedmiotem świadczeń finansowanych przez pracodawcę jest już sama możliwość skorzystania z tych usług, a nie ich realizacja.
Z drugiej jednak strony, w odróżnieniu do powyższego stanowiska, sądy oraz organy podejmowały również korzystne dla podatników rozstrzygnięcia (przykładowo wyrok dotyczący dojazdów do pracy wydany przez WSA w Warszawie z dnia 20 stycznia 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 2967/11 czy wyrok dotyczący imprez integracyjnych wydany przez WSA w Gdańsku z dnia 16 maja 2012 r., sygn. akt I SA/Gd 293/12).
Rozstrzygnięcie NSA
W przedmiotowej sprawie, wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2012 r. (sygn. akt II FSK 1730/10) NSA, podzielając stanowisko WSA, odrzucił skargę kasacyjną organu podatkowego, uznając za zasadne stanowisko Skarżącej, iż zagwarantowanie przez nią możliwości skorzystania z bezpłatnego transportu przez pracowników nie przesądza o powstaniu przychodu podlegającego opodatkowaniu zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.
Zdaniem Sądu, jeżeli opłata za dane świadczenie wnoszona jest ryczałtowo za wszystkich pracowników, co powoduje, że wartości nieodpłatnych świadczeń pracowniczych nie można przyporządkować do świadczeń uzyskiwanych przez konkretnego pracownika, nie jest możliwe ustalenie przychodu danej osoby, który miałby podlegać opodatkowaniu PIT z tego tytułu.
Sąd, powołując się na przepis art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, stwierdził, że przychodem są:
- otrzymane lub pozostawione do dyspozycji pracownika w roku kalendarzowym pieniądze lub wartości pieniężne oraz
- wartość otrzymanych świadczeń w naturze lub innych nieodpłatnych świadczeń.
Z powyższego wynika, iż skoro niewątpliwie zapewnienie pracownikom dojazdu do pracy stanowi w zaistniałym stanie faktycznym nieodpłatne świadczenie, to przychód z tego tytułu ustalony może zostać jedynie w momencie jego otrzymania (skorzystania) przez konkretnego pracownika. Zdaniem Sądu:
„Skoro zgodnie z art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., warunkiem uznania za przychód wartości nieodpłatnego świadczenia jest otrzymanie tego świadczenia, to w przypadku świadczeń nieodpłatnych opodatkowaniu może podlegać tylko przychód rzeczywiście otrzymany, a nie możliwy do otrzymania (wartość otrzymanego świadczenia, a nie możliwość skorzystania ze świadczenia). Zatem, o przychodzie pracownika można by mówić, gdyby korzystał z postawionych do dyspozycji świadczeń, a ponadto możliwe byłoby ustalenie wartości tego świadczenia według metod określonych w powołanych przepisach.”
Należy mieć nadzieję, iż omawiany wyrok NSA przyczyni się do:
- ujednolicenia orzecznictwa dotyczącego opodatkowania PIT nieodpłatnych świadczeń na rzecz pracowników oraz
- wykształcenia stanowiska, iż jedynie przyporządkowana do danego pracownika wartość otrzymanego przez niego świadczenia nieodpłatnego będzie opodatkowana PIT, a tym samym
- pozwoli podatnikom, zależnie od odpowiedniego ukształtowania sytuacji, uniknąć opodatkowania PIT różnego rodzaju świadczeń, jak przewozy pracowników, imprezy integracyjne a nawet świadczenia medyczne.
