Sposób rozliczania na gruncie VAT i dokumentowania tzw. „premii pieniężnych” wypłacanych kontrahentom za spełnienie przez nich określonych w umowach warunków, np. osiągnięcie określonego umownie pułapu obrotu, od dłuższego czasu jest zagadnieniem budzącym spory interpretacyjne.
Premia pieniężna a świadczenie usługi
Początkowo stanowisko organów podatkowych wskazywało na kwalifikację „premii pieniężnych” jako wynagrodzenia za świadczenie usług przez nabywcę towarów, a tym samym opodatkowanie ich podatkiem VAT.
Liczne wyroki (m.in. NSA z dnia 11 czerwca 2010 r., sygn. akt I FSK 968/09) w tej sprawie potwierdziły jednak, że nie ma żadnych podstaw, aby w przypadku przekazywanej nabywcy premii pieniężnej za osiągniętą wartość zakupów, tylko z uwagi na fakt braku powiązania z poszczególnymi dostawami, dopatrywać się u tego nabywcy świadczenia usługi na rzecz dostawcy.
Premia pieniężna – rabat dokumentowany fakturami korygującymi czy świadczenie poza VAT dokumentowane notami?
Utrwalona linia orzecznictwa sądowego spowodowała, iż organy odstąpiły od swojego pierwotnego stanowiska. Niemniej jednak nie zakończyło to sporu z organami podatkowymi, które w wydawanych interpretacjach indywidualnych stanowczo twierdziły, iż premia pieniężna nie może być dokumentowana notami, gdyż stanowi rabat, który dokumentuje się fakturami korygującymi.
Wydaje się, że ostatnie wyroki NSA również w tym przypadku nie zaakceptowały „nowego” stanowiska organów podatkowych.
W wyroku NSA z dnia 24 marca 2011 r., sygn. I FSK 432/10, sąd stwierdził, iż nie można utożsamiać czynności przyznania premii pieniężnej z czynnością udzielania rabatu, z uwagi na ten sam efekt ekonomiczny. NSA stwierdził bowiem, że inna jest istota premii pieniężnej a inna rabatu:
„O tym czy wynagrodzenie motywacyjne wobec kontrahenta z tytułu wielkości sprzedaży lub terminowości regulowania należności przyjmie formę premii pieniężnej (procentowej lub kwotowej), czy rabatu obniżającego obrót w rozumieniu art. 29 ust. 4 ustawy o VAT decyduje wybrana przez przedsiębiorcę strategia gospodarcza, co sprzeciwia się możliwości decydowania przez organ podatkowy o zakwalifikowaniu udzielonej przez podatnika premii pieniężnej jako rabatu obniżającego jego obrót.”
NSA wprawdzie nie zaprzeczył jednoznacznie temu, iż premia pieniężna mogłaby stanowić rabat, jednak dopuścił, w zależności od uznania przez strony transakcji, dokumentowanie wypłacanych premii pieniężnych za pomocą not uznaniowych/obciążeniowych. NSA dokonując rozstrzygnięcia podkreślił bowiem, iż dla ostatecznej oceny podatkowej premii pieniężnej istotne są intencje podatnika, wbrew którym organ podatkowy nie może dokonywać własnej oceny.
Kolejny wyrok w zakresie premii pieniężnych wskazuje natomiast, iż jeżeli takie wynagrodzenie jest wyrazem woli udzielenia rabatu przez dostawcę – jedynym dokumentem uprawniającym do obniżenia obrotu jest faktura korygująca (art. 29 ust. 4 -w zw. z § 13 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r., Dz.U.11.68.360). Do takiego wniosku doszedł NSA w wyroku z dnia 18 maja 2011 r., sygn. akt I FSK 783/10.
Czy to już koniec sporu z organami podatkowymi?
Po analizie przedstawionych wyroków NSA można zadać sobie pytanie, czy „niekończąca się historia” premii pieniężnych jednak dobiega końca. Naszym zdaniem wnioski wynikające z tych wyroków są prawidłowe. Należy mieć tylko nadzieję, iż nie nastąpi żadna rewolucyjna zmiana w stanowiska NSA w kolejnych wyrokach, a tym samym utrwalone zostanie rozwiązanie, iż:
- premia pieniężna może być traktowana jako dokumentowane za pomocą not uznaniowych/obciążeniowych świadczenie poza VAT, jak również może stanowić rabat korygujący podstawę opodatkowania dostarczonych towarów, przy czym sposób rozliczenia zależy od intencji stron transakcji (np. kwestia obniżenia cen dostarczonych towarów w wyniku wypłaty premii pieniężnej), a
- w przypadku przyjęcia, iż premia pieniężna stanowi rabat konieczne jest wystawianie faktur korygujących.
