W praktyce w przypadku rozwiązania umowy najmu podatnicy borykają się z kwestią rozliczenia nakładów adaptacyjnych, poczynionych na najmowane nieruchomości. Najczęściej w umowach łączących najemców z właścicielami nieruchomości, nakłady rozliczane są w ten sposób, iż wynajmujący zwalania najemcę z obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego, a w zamian poczynione nakłady najemca pozostawia bez wynagrodzenia.
W tym zakresie mamy do czynienia z dwoma odmiennymi liniami orzeczniczymi, co do konsekwencji na gruncie VAT.
Zdaniem NSA, wyrażonym w wyroku z dnia 5 czerwca 2012 r. sygn. I FSK 1352/11, w momencie dokonania nieodpłatnego przekazania nakładów na rzecz właściciela nieruchomości następuje zmiana przeznaczenia inwestycji w obcym środku trwałym, o której mowa w art. 91 ust. 7 ustawy o VAT. Rozwiązanie umowy najmu skutkuje więc zaprzestaniem wykorzystywania tych inwestycji do czynności opodatkowanych przez najemcę, w związku z tym koniecznym jest dokonanie korekty podatku VAT, w stosunku do okresu, o którym mowa w art. 91 ust. 7a ustawy o VAT.
NSA podkreśla również, że rozwiązanie umowy najmu (tym samym zaprzestanie wykorzystywania inwestycji w obcych środach trwałych) z przyczyn ekonomicznych, jest działaniem dobrowolnym, nie można więc uznać, iż następuje ono z przyczyn wskazanych w wyrokach ETS w sprawach C-37/95 oraz C-110/94 tj. losowych, będących poza kontrolą podatnika, co do których prawo do odliczania podatku VAT powinno być zachowane.
Należy podkreślić, iż wyrok NSA, jest kontynuacją rozstrzygnięcia WSA z dnia 22 stycznia 2010 r. sygn. I SA/Lu 660/09, w którym sąd orzeka o nieopodatkowaniu podatkiem VAT pozostawionych przez najemcę bez wynagrodzenia nakładów na obce środki trwałe, z uwagi na niespełnienie definicji art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, tj. związek czynionych nakładów z działalnością gospodarczą najemcy.
W naszej ocenie wnioski wynikające z powyższych orzeczeń są prawidłowe. Należy mieć nadzieję, iż wyroki te przyczynią się do ujednolicenia wykładni w tym zakresie.
Zwracamy jednak uwagę, iż w tej kwestii istnieje odmienne (błędne zdaniem TLA) stanowisko, które zakłada opodatkowanie VAT pozostawionych przez najemcę nakładów po rozwiązaniu umowy najmu. Takie pozostawienie traktowane jest wówczas jako nieodpłatne świadczenie usług, a w konsekwencji z uwagi na związek poczynionych nakładów z czynnością opodatkowaną (nieodpłatnym świadczeniem usług opodatkowanym VAT) wskazuje się na brak konieczności dokonania korekty podatku naliczonego od nakładów poniesionych na inwestycje w obcych środkach trwałych.
