Spółka prowadziła działalność polegającą na wynajmie lokali użytkowych. Związana była z najemcą, będącym podatnikiem VAT, umową najmu na czas określony. W trakcie współpracy:
- najemca wystąpił do Spółki o wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu,
- w wyniku negocjacji strony zawarły porozumienie, w wyniku którego
- umowa najmu lokalu użytkowego zastała rozwiązana,
- z tytułu strat i utraconych korzyści najemca zobowiązał się do zapłaty odszkodowania.
Spółka uważała, że otrzymana kwota pozostaje poza zakresem ustawy o VAT.
Minister Finansów wskazał, że w przedmiotowej sprawie wypłacenie określonej kwoty:
- było wynikiem zawarcia porozumienia prowadzącego do wygaśnięcia stosunku prawnego (wynagrodzenie), a
- nie rezultatem jednostronnego niewywiązania się lub nienależytego wywiązania się przez którąkolwiek ze stron z ciążących na niej obowiązków (odszkodowanie).
W związku z powyższym przedmiotowa należność jest formą wynagrodzenia za określone działanie Spółki – wyrażenie zgody na odstąpienie od umowy.
Sąd pierwszej instancji, zgadzając się z Ministrem Finansów, podkreślił, że nie ma znaczenia nazwa otrzymanego świadczenia, ale jego cechy, a fakt wcześniejszego rozwiązania umowy za porozumieniem stron nie daje podstaw do twierdzenia o wystąpieniu szkody.
Spółka skarżąc rozstrzygnięcie argumentowała, że:
- w związku z otrzymaną kwotą nie świadczyła na rzecz najemcy jakiejkolwiek usługi,
- przedmiotowa kwota jest w istocie sankcją za niewywiązanie się z postanowień umownych w zakresie uzgodnionego okresu najmu, a
- porozumienie jest formą egzekwowania roszczeń.
Naczelnego Sądu Administracyjnego nie przekonały tłumaczenia Spółki. W wyroku z dnia 7 lipca 2016 r. o sygn. I FSK 226/15 NSA wskazał, że:
- świadczeniem usług jest także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji,
- zgoda Spółki (wyrażona w porozumieniu) na wcześniejsze rozwiązanie umowy jest w istocie odstąpieniem za wynagrodzeniem od egzekwowania skutków zawartej umowy.
Opisywane rozstrzygnięcie przypomina podatnikom, że aktualne orzecznictwo różnicuje należności za brak realizacji umów na wypłacane na podstawie:
- pierwotnych postanowień umownych (kara umowna, odszkodowanie – poza VAT),
- następczego porozumienia z kontrahentem – z VAT.
