W wyroku z dnia 10 stycznia 2012 r. (sygn. akt I SA/Wr 1416/11) WSA we Wrocławiu nie zgodził się ze stanowiskiem Ministra Finansów, który wydając interpretację indywidualną stwierdził, że spółka obliczając proporcję, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, powinna uwzględnić również udzielane podmiotom powiązanym pożyczki.
Stan faktyczny
Spółka we wniosku o wydanie interpretacji w indywidualnej sprawie przedstawiła zdarzenie przyszłe, z którego wynikało, że udzielanie przez nią pożyczek będzie miało charakter poboczny, tj. nie będzie stanowiło bezpośredniego, stałego i koniecznego rozszerzenia zasadniczej działalności spółki, która to działalność będzie się koncentrować na działalności holdingowej (zarządzanie kapitałem i utrzymywanie pakietu kontrolnego udziałów podmiotów zależnych oraz dysponowanie nimi), w przyszłości również na usługach doradczych.
W związku z powyższym, zdaniem spółki w przyszłości jej aktywność pożyczkowa nie będzie stanowiła istotnego elementu funkcjonowania spółki holdingowej, mimo że będzie ściśle z nią związana. Do działalności tej bowiem spółka będzie angażowała znikome aktywa (będą generowane niewielkie koszty). Ponadto działalność pożyczkowa nie będzie kierowana do podmiotów spoza grupy.
Stanowisko organu
Minister Finansów stwierdził, że czynności polegające na udzielaniu pożyczek pieniężnych (oprocentowanych) stanowią odpłatne świadczenie usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku VAT spełnia bowiem przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu (ale zwolnione z VAT), niezależnie od częstotliwości, celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy.
Jednocześnie organ wskazał, że nie można uznać udzielanych przez spółkę pożyczek jako czynności sporadycznych, bowiem: „przychody uzyskiwane z odsetek od udzielonych pożyczek są jedynymi przychodami spółki, które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Również w planach dotyczących zakresu prowadzonej działalności, usługi udzielania pożyczek stanowić będą stały element działalności spółki (nie będą działaniem doraźnym sporadycznym, czy incydentalnym), a co za tym idzie generować będą systematyczne przychody”.
Rozstrzygnięcie sądu
Rozstrzygając sprawę, w zakresie opodatkowania VAT działalności pożyczkowej sąd zgodził się z organem, podkreślając, że działalność pożyczkowa spółki przybiera formę profesjonalną (zawodową) i powtarzalną (powielanie czynności i zamiar ich kontynuacji). Co dowodzi, że w odniesieniu do czynności udzielania pożyczek podmiotom zależnym, spółka będzie działać w charakterze podatnika VAT. Nie przekreśla tego również fakt, że pożyczki udzielane będą jedynie ograniczonemu kręgowi podmiotów.
Jako błędną sąd ocenił jednak interpretację w zakresie odmowy przyznania świadczonym przez spółkę czynnościom udzielania pożyczek statusu czynności sporadycznych.
Sąd przede wszystkim nie zgodził się z tezami organu, jako wychodzącymi poza opisane we wniosku zdarzenie przyszłe. W argumentacji sąd podkreślił, że działalność pożyczkowa nie stanowiła do tej pory oraz nie będzie stanowiła w przyszłości – zgodnie z opisem zawartym we wniosku – „znacznego elementu aktywności spółki”. Poza tym jak podkreślił sąd, spółka zamierza w przyszłości rozszerzyć działalność o usługi księgowe (doradcze), będąc z tego tytułu podatnikiem VAT.
Warto również zauważyć, że sąd dokonując interpretacji użytego przez ustawodawcę w art. 90 ust. 6 ustawy o VAT pojęcia „sporadycznie”, odwołał się do przepisów unijnej dyrektywy w zakresie VAT, w której w omawianym kontekście posłużono się pojęciem „transakcji incydentalnych”.
Sąd wskazał, że transakcje o charakterze „incydentalnym” oznaczają czynności występujące nie tyle rzadko, co raczej ubocznie, przy określonej okazji, nawet gdy występują powtarzalnie. Pojęcie „incydentalności” odnosić się będzie nie do częstotliwości występowania zdarzenia co raczej do jego poboczności względem zasadniczej działalności podatnika.
Zatem – jak zostało to podkreślone w komentowanym wyroku – dla oceny, czy dane czynności mają charakter sporadyczny rozumiany jako działalność uboczna/pomocnicza, musi istnieć punkt odniesienia, tj. działalność podstawowa (główna).
W związku z powyższym, sąd uznał, że istnieją podstawy do uznania, że działalność pożyczkowa spółki będzie miała charakter poboczny do działalności głównej, którą pozostanie działalność holdingowa. Zdaniem sądu przemawia za tym w szczególności:
- fakt, że spółka prowadzi zasadniczo i nieprzerwanie działalność holdingową,
- niewielka ilość i częstotliwość udzielanych przez spółkę pożyczek,
- marginalny stopień zaangażowania w działalność pożyczkową aktywów spółki,
- podporządkowanie aktywności pożyczkowej działalności holdingowej (głównej), oraz
- znikome koszty działalności pożyczkowej.
Tym samym sąd jednoznacznie wskazał, że działalność sporadyczną należy interpretować nie tylko w oparciu o jej częstotliwość, lecz w głównym stopniu skupiając się na jej dodatkowym/pobocznym charakterze.
Wyrok WSA we Wrocławiu stanowi potwierdzenie zaakceptowania przez polskie sądy linii orzeczniczej prezentowanej przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (aktualnie Trybunał Sprawiedliwości UE), m.in. w wyrokach C-306/94, C-142/99, a także C-77/01 zgodnie z którymi, dla zaklasyfikowania danej transakcji jako sporadycznej istotna jest ocena relacji między zasadniczą działalnością podatnika a tą konkretną transakcją. Jak podkreślał Trybunał w przytoczonych wyrokach „jedynie jeśli usługi finansowe zwolnione z VAT, świadczone przez podatnika stanowią bezpośrednie, stałe i konieczne uzupełnienie jego zasadniczej działalności, wówczas nie mogą być uznane za usługi świadczone sporadycznie, a w konsekwencji wyłączone z proporcjonalnego rozliczenia podatku”.
