W związku z uchyleniem od 1 stycznia 2021 r. art. 7 ust. 8 ustawy od VAT, który co do zasady regulował tzw. transakcje łańcuchowe na terytorium kraju (Polski), może zmienić się podejście organów w przedmiotowej kwestii (nie dotyczy transakcji łańcuchowych, w ramach których towar wyjeżdża poza terytorium Polski, gdyż tego typu transakcje łańcuchowe reguluje przepis art. 22 ustawy o VAT).
W uzasadnieniu do projektu ustawy zostało wskazane, iż uchylenie tego przepisu ma charakter porządkujący, jednak zdaniem TLA uchylenie to może mieć na celu:
- „dostosowanie” przepisów do wyroku TSUE dotyczącego kart paliwowych (polskie organy stały na stanowisku, że mamy do czynienia z dostawami towaru, a TSUE w 2019 r. orzekł, że pośrednik nie dokonuje dostawy a wykonuje usługę pośrednictwa zwolnioną z VAT) – uchylenie przepisu powoduje, że interpretacje dotyczące kart paliwowych wydane na podstawie tego przepisu przestają być wiążące (a nowe interpretacje mogą iść w kierunku rozumowania zgodnego z wyrokiem TSUE);
- ukrócenie procederu tzw. karuzel podatkowych.
Wyrok TSUE (dotyczący kart paliwowych) zwracał uwagę na kwestię przejścia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel (co zostało też podkreślone w uzasadnieniu do ustawy „Slim VAT”). W sprawie rozstrzyganej przez TSUE:
- w przypadku kart paliwowych pomiędzy „stację paliw” a podmiot tankujący paliwo „wkładany” był podmiot obsługujący karty paliwowe,
- zgodnie z wystawianymi fakturami, „stacja paliw” sprzedawała paliwo do podmiotu obsługującego karty paliwowe, a następnie podmiot ten wystawiał fakturę na podmiot tankujący paliwo,
- wskazany przez TSUE problem polegał na tym, że podmiot obsługujący kary paliowe nie miał informacji w realizowanym tankowaniu, nie przejmował żadnego ryzyka związanego z paliwem, a zatem
- funkcja podmiotu obsługującego karty paliwowe ograniczała się do funkcji pośrednika odpowiedzialnego tylko za kwestie finansowe, a zatem podmiot obsługujący karty paliowe nie nabywał i nie sprzedawał paliwa.
Dotychczas „ochroną” przed takim rozumieniem transakcji łańcuchowych na terytorium kraju był przepis art. 7 ust. 8 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem: „W przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach”. Przepis ten budował domniemanie, że w łańcuchu podmiotów każdy z podmiotów dokonywał dostawy towarów (oczywiście poza ostatnim).
Wykreślenie z ustawy o VAT przepisu art. 7 ust. 8 powoduje, że z przepisów zniknęło wskazane powyżej domniemanie.
Jakie skutki podatkowe mogą wynikać z nowego interpretowania krajowych transakcji łańcuchowych?
Jeśli organy podatkowe zaczną kwestionować dotychczasowe rozliczenia krajowych transakcji łańcuchowych (dla dalszego opisu przyjmuje się, że jest to transakcja trójstronna, tj. uczestniczą trzy podmioty), może to spowodować, iż:
- pośrednik (podmiot nr 2) będzie zobligowany do wystawienia faktury za usługi pośrednictwa, a nie jak dotychczas za dostawę towarów, a to z kolei będzie powodować, że
- zarówno pośrednik (podmiot nr 2) jak również ostateczny nabywca (podmiot nr 3) nie będą mieli prawa do odliczenia podatku naliczonego z wystawianych faktur dotyczących zakupu towarów w ramach łańcuchu dostaw.
Jak zabezpieczyć podatkowo transakcję?
W pierwszej kolejności należy dokonać analizy łańcucha dostaw krajowych, w szczególności pod kątem przejścia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel pomiędzy podmiotami. Najistotniejszą kwestią jest ustalenie czy podmiot pośredniczących w ramach transakcji przejmuje prawa i ryzyka związane z towarem (nabywa i następnie przekazuje prawo do dysponowania jak właściciel).
Kolejną kwestią jest rozważanie złożenia wniosku o interpretację, w celu zabezpieczenia realizowanych krajowych transakcji łańcuchowych.
