Wyrokiem z 3 lutego 2011 r. (sygn. akt II FSK 1682/09) NSA rozstrzygnął kwestię rozumienia dla celów ustalania różnic kursowych metodą podatkową pojęcia „faktycznie zastosowany kurs waluty”, która licząc od 1 stycznia 2007 r., tj. momentu wprowadzenia nowych regulacji dotyczących różnic kursowych, powodowała liczne spory podatników z organami podatkowymi.
NSA, wobec braku legalnej definicji „faktycznie” zastosowanego kursu waluty, odwołując się do dyrektywy interpretacyjnej języka potocznego stwierdził, iż kursem takim może być jedynie „kurs, który był w istocie, rzeczywiście, naprawdę zastosowany”. Natomiast rzeczywiste zastosowanie danego kursu może mieć miejsce „tylko wtedy, gdy na jego podstawie, w oparciu o wyrażoną w nim cenę waluty, doszło do przeprowadzenia operacji finansowej”.
Dlatego też NSA uznał, iż faktyczne zastosowanie kursu może mieć miejsce jedynie w przypadku operacji przewalutowania w następstwie sprzedaży lub zakupu określonej waluty, ponieważ w takiej sytuacji następuje rzeczywiste wyrażenie w określonej walucie wartości pieniężnej wyrażonej pierwotnie w innej walucie.
Natomiast w przypadku ruchów na koncie walutowym (wpływ lub wypływ waluty) w wyniku otrzymania płatności od kontrahenta lub zapłaty zobowiązania w walucie nie dochodzi do transakcji przewalutowania, a zatem nie występuje kurs faktycznie zastosowany a jedynie kurs ogłoszony przez bank. W takich przypadkach poprawnym jest zatem zastosowanie, zgodnie z art. 15a ust. 4 ustawy o CIT, kursu średniego NBP.
NSA dla potwierdzenia swojego stanowiska, poza odwołaniem do definicji słownikowej pojęcia „faktyczny”, przywołał również inne, bardzo trafne argumenty:
- ustawa o CIT dla ustalenia przychodu w walucie (art. 12 ust. 2) jak i kosztu w walucie (art. 15 ust. 1 zdanie drugie) odnosi się do zastosowania kursu średniego NBP, dlatego też dla wyrażenia różnic kursowych, zwiększających lub zmniejszających przychody lub koszty uzyskania przychodów, należy także zastosować kurs średni NBP, o ile oczywiście nie dochodzi do operacji zakupu lub sprzedaży waluty i tym samym rzeczywistego, faktycznego zastosowania określonego kursu,
- o ile w przypadku transakcji przewalutowania można odnieść się do kursu faktycznie zastosowanego, to w innych sytuacjach mowa jest jedynie o kursie ogłaszanym przez bank, a w takich przypadkach wątpliwym jest „jaki kurs należy zastosować – średni, czy też zakupu lub sprzedaży, i dlaczego, skoro żadnego zakupu ani żadnej sprzedaży waluty w rzeczywistości nie przeprowadzono”.
Mając powyższe na uwadze, całkowicie należy zgodzić się z powyższym wyrokiem NSA, który należy mieć nadzieję ostatecznie rozstrzygnie spory podatników z organami podatkowymi w tym zakresie.
